चंद्रपूर : (मोहम्मद सुलेमान बेग)
ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्पातील रामदेगी परिसरात दोन बलाढ्य नरवाघांमध्ये प्रचंड संघर्ष घडून आला. नयनतारा नावाच्या वाघिणीवर अधिकारासाठी झालेल्या या लढाईत प्रवासी वाघ ‘ब्रह्मा’ ठार झाला, तर ‘छोटा मटका’ हा स्थानिक बलाढ्य वाघ गंभीर जखमी झाला आहे.
भयंकर लढाईचा परिणाम
१० मे रोजी बुद्ध पौर्णिमेच्या रात्री ही घटना घडली. दोन्ही वाघ एकमेकांवर वर्चस्व प्रस्थापित करण्यासाठी भिडले आणि यामध्ये ब्रह्माचा मृत्यू झाला. छोटा मटका मात्र जीव वाचवत जंगलात निघून गेला, मात्र त्याच्या शरीरावर खोल जखमा स्पष्टपणे दिसत आहेत.
वन विभागाकडून मौन आणि नैसर्गिक उपचारांची भूमिका
घटनेनंतर वन विभागाने या प्रकरणावर कोणतीही अधिकृत वैद्यकीय कारवाई न करता “प्राणी जंगलातच आपली जखम भरून घेतात” असा दावा केला आहे. या पार्श्वभूमीवर ‘ट्रांजिस्ट ट्रीटमेंट सेंटर’ उभारूनही त्याचा वापर न करणे अनेकांच्या प्रश्नांकित ठरत आहे.
वन विभागाच्या २७ सदस्यीय टीमने छोटा मटका यावर वनातच २४x७ निगराणी ठेवत नैसर्गिक उपचार पद्धती स्वीकारली आहे. जखमी प्राणी अजूनही जिवंत असून त्याच्या हालचालींवर ट्रॅप कॅमेऱ्यांद्वारे सतत लक्ष ठेवले जात आहे. मात्र, कोणतीही थेट वैद्यकीय हस्तक्षेप करण्यात आलेला नाही.
ट्रांजिस्ट ट्रीटमेंट सेंटरचे प्रयोजन काय?
सदर ट्रीटमेंट सेंटर उभारण्यामागील उद्देश असा होता की, गंभीर जखमी, आजारी वा अपंग प्राण्यांना तत्काळ उपचार देता यावेत. मात्र छोटा मटका याला तिथे हलवले गेले नाही, कारण विभागाच्या मते अशा हस्तक्षेपामुळे वाघाच्या नैसर्गिक जीवनशैलीवर आणि टेरिटरीवर परिणाम होऊ शकतो.
समाजाचा सवाल – जीव वाचवण्यासाठी हस्तक्षेप आवश्यक नव्हता का?
तज्ज्ञ आणि वन्यजीव प्रेमींच्या मते, जर वाघाचे प्राण वाचवणे शक्य असेल, तर वैद्यकीय मदत दिली पाहिजे होती. कारण अशा संघर्षानंतर अनेकदा जखमेमुळे दुय्यम संसर्ग होऊन मृत्यूचा धोका वाढतो. त्यामुळे केवळ “नैसर्गिक उपचारांवर विश्वास” ठेवणे हे तितकंसं जबाबदारीचं वाटत नाही.
निष्कर्ष:
छोटा मटका जिवंत आहे, पण गंभीर जखमी. ब्रह्मा ठार. वन विभागाने यावेळी हस्तक्षेप न करता त्याला नैसर्गिक उपचारांसाठी सोडून दिले. पण त्यामुळे ‘ट्रांजिस्ट ट्रीटमेंट सेंटर’ चा उद्देश, सार्वजनिक निधीचा वापर आणि वन्यजीव संरक्षण धोरणावर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे.
